sábado, 30 de octubre de 2010

Cineuropa

Cineuropa estrea en Galicia a Godard, Kiarostami ou Oliveira
O festival de
Santiago incluirá 26 galegos "vangardistas"
Que cineastas da envergadura de Jean-Luc Godard, Abbas Kiarostami ou Manuel de Oliveira non encontren espazo nas pantallas galegas supón unha anomalía cultural. Para o director de Cineuropa, José Luis Losa, significa "que algo pasa". "Ademais, este festival demostra que é falso que non haxa público para ese cine", engade, "porque os pases están cheos". Entre as 130 películas que Cineuropa proxectará en Santiago do 10 de novembro e ao 3 de decembro encóntranse, tamén, as últimas obras de Godard (Filme socialisme), Kiarostami (Copia certificada) e Oliveira (O estranho caso de Angelica).
Pola mostra compostelá pasará o máis destacado do circuíto europeo de festivais. Losa oufanouse de presentar ao público galego "o palmarés case ao completo" da última edición de Cannes.Tournée -premio ao mellor director-, de Mathieu Amalric, ou El tío Boonmee recorda as súas vidas pasadas -Palma de Ouro-, do tailandés Apichatpong Weerasethakul, entre elas. Precisamente o produtor desta última fita, o español Luis Miñarro, recibirá a homenaxe do festival. Miñarro colocou o seu traballo ao servizo de películas de Lisandro Alonso, Albert Serra ou José Luis Guerín
De Guerín, hai tres anos premio Cineuropa, presentarase Guest, o seu máis recente traballo, con forma de apuntamentos de viaxe. E de Isaki Lakuesta, de quen na pasada edición do certame se proxectou Los condenados, haberá noticias, no documental La noche que no acaba, achégase á vida de Ava Gardner durante a súa estanza no Madrid dos sesenta. Bicicleta, cuchara, manzana, de Carles Bosch, trata o Alzheimer que sofre o ex presidente socialista da Generalitat, Pasqual Maragall. E dun dos patriarcas do documentalismo contemporáneo, o estadounidense Frederick Wiseman, poderase ver a súa Boxing Gym, presentada en Cannes o pasado maio.
O cine fantástico agruparase baixo o epígrafe Fantastique Compostela. Somos a noite, de Dennis Gansel e premiada na citas de referencia do xénero, Sitges, ou El último exorcismo, de Daniel Stamm, e Monstros, de Gareth Edwards, son outros dos títulos sinalados pola organización. Un concerto, o 21 de novembro na Nasa, completará o ciclo de horror: tocarán os vigueses Transilvanians e os lendarios avós do skai xamaicano, The Skatalites.
Finalmente, o festival habilitou unha mostra de Novo cinema galego, na que participarán 26 autores "do máis vangardista da produción galega". Probablemente, Todos vós sodes capitáns, o filme de Óliver Laxe galardoado en Cannes, sexa un dos que se poderán ver na 23ª edición de Cineuropa, que organiza de novo o Concello de Santiago.

miércoles, 27 de octubre de 2010

Conocerás al hombre de tus sueños


Título orixinal: You will meet a tall dark stranger. Dirección e guión: Woody Allen. Países: España e USA. Ano: 2010. Duración: 98 min. Xénero: Comedia romántica. Interpretación: Naomi Watts(Sally), Anthony Hopkins (Alfie), Antonio Banderas (Greg), Josh Brolin (Roy), Gemma Jones (Helena), Freida Pinto (Dia), Lucy Punch (Charmaine). Produción: Letty Aronson, Stephen Tenenbaume Jaume Roures. Fotografía: Vilmos Zsigmond. Montaxe: AlisaLepselter. Dirección artística: Jim Clay. Vestiario: Beatrix Aruna Pasztor. Distribuidora: Alta Classics. Estrea en España: 27 Agosto 2010. Apta para todos os públicos.

Sinopse
En "Coñecerás o home dos teus sonos",
Woody Allen achéganos a dous matrimonios, o de Alfie e Helena, e o da súa filla Sally e o seu marido Roy, e móstranos como as súas paixóns, ambicións e obsesións lles van carrexando problemas e desvaríos. Despois de que Alfie deixe a Helena en busca da xuventude perdida e tras as faldras dunha call girl de espírito libre chamada Charmaine, Helenadeixa a un lado a cordura, vira as costas á sensatez e sucumbe aos extravagantes consellos dunha adiviña enganadora. Sally, infeliz no seu matrimonio, vaise namorando de Greg, o atractivo galerista para quen traballa, mentres que Roy, un novelista que agarda con ansiedade a resposta sobre o seu último manuscrito, perde a cabeza por Dia, unha misteriosa descoñecida que esperta a súa atención dende a ventá de en fronte.

"Coñecerás o home dos teus sonos" oculta, tras fachada de comedia lixeira, un amargo ensaio sobre a inmadurez emocional.Allen móstrase impecable nas súas artes de narrador, pero parece renunciar a alcanzar o cine maior do que é capaz.

Woody Allen parece ter estendido, coas súas últimas películas, a crenza entre o público de ser un cineasta maior que aborda unha etapa forxada a base de obras menores. Sería tan doado resgardarse nese veredicto rápido como difícil deterse e comprobar as desconcertantes variacións en todos e cada un deses títulos dispostos en torno a parámetros non moi afastados. Neste sentido, coñecerás ao home dos teus sonos" revélase aínda máis desafiante que as súas predecesoras, presentada baixo a mesma aparencia de comedia lixeira londiniense de "Scoop" (2006), pero afín aos dilemas dostoievskianos de "Match point" (2005) e "Cassandra's Dream" (2007), ao tempo que renega do mal leite e final felicidade capriana da subvalorizada "Se a cousa funciona" (2009).

domingo, 17 de octubre de 2010



ORIXE


Os enanitos que estragan os nosos soños

Gústame o cine de Christopher Nolan (n. 1970). Apreciou na súa obra unha notable capacidade para elaborar, a partir de historias propias ou prestadas, narracións cunha forte pulsión visual, inxectadas por unha atmosfera moi concreta e, en ocasións, por un sentido do espectáculo de alta densidade. Interesoume mesmo cando aínda non conxeniara completamente coas súas maneiras en Memento (2000) e Insomnia(2002). Chamaba, por exemplo, a atención a violencia interna dunhas imaxes creadas para describir máis alá do encadre: as fugas do pasado, quizais non sempre idóneas ou elegantes, que reverberan nas mentes dos seus protagonistas cando se encontran na soidade dos seus cuartos enfrontados de cheo a unha verdade que só eles coñecen; as patéticas fotografías comentadas, por non falar das tatuaxes, que lle serven a Leonard como substitutivo da súa memoria fendida en Memento; o can morto que encontra o detective Dormer en Insomnia e que lle servirán, entrañas en off mediante, para liberarse da súa mentira... Mesmo entón, Nolan xa exercía de excelente ilustrador de escenas de acción (vide. a persecución na que Dormer queda atrapado por uns madeiros baixo a auga en Insomnia), algo que neciamente se lle reprochou en máis dunha ocasión e que veu botando por terra con cada unha das súas seguintes películas. Importante rastros de evolución respecto ao seu estimulante debut en Following (1998), un filme indubidablemente máis doado de gozar nun primeiro visionado.

Orixe nunha primeira impresión tamén contén elementos que apuntan cara a unha evolución na carreira de Nolan. No seu anterior filme, El caballero oscuro (The Dark Knight, 2008), segunda entrega da nova franquía arredor de Batman que tan bos resultados deu a Warner Bros. e un desbordante policíaco con diversos envoltorios, foi capaz de armar un in crescendo continuo e chegar a un grand finale que estilizaba a concepción da montaxe paralela. A estrutura de Origen adopta similar aspecto logrando uns resultados aínda máis impactantes cara á súa final cando se afana en facer dese recurso de montaxe o medio implícito para explicitar a historia e abstraer os seus significados adxacentes. Os sonos visualizados por Nolan, os cales se expanden no tempo e a imaxinación segundo se van aniñando outros, permiten ao director angloestadounidense construír unha secuencia fundamental para entender o verdadeiro alcance da súa proposta. Excelentemente executada, parapetada na súa fantasía e asimilada pola súa propia lóxica, esta virguería exultante define, coa montaxe paralela a xeito dun xogo de espellos, unha forma de representación das realidades (que poden chegar a ser) vividas, convertendo o previsible en excitante, o desmedido en exacto e o fugaz en emocionante. Neste punto espérase que o achado se fusione co percorrido do protagonista, ao igual que os heroes precedentes do universo Nolan, atascado nun pasado do que necesita liberarse, e non soamente na fascinante atracción derivada da monstruosa peza audiovisual. Pero non é así. Seguramente porque o importante aquí sexa vincular directamente o espectáculo con esas figuras, deixando aos personaxes e conflitos en suspenso, é dicir, sen matices nin reversos. Ata o extremo: as valiosas imaxes, fotografadas cunha leve sobreexposición, que pechan o filme, nunha dirección única por moito que o plano final pretenda buscar un conclusión aberta, tampouco conseguen espertamos desa alucinante irrealidade suxerida polas imborrables construcións paralelas. Baleiradas as arestas e disoltos os contornos dramáticos, Origen dá voltas sobre si mesma enxeñosa e mecanicamente, sen abandonar a personalidade do seu creador, que desprega todos os seus recursos, dos máis virtuosos (vide. a orquestración frenética dunha solución final) aos máis prescindibles (vide. oflashforward de apertura). Final. Volvemos, agora si, dun sono tranquilo que enxergamos fugazmente pracenteiro. Unha sensación agradable pero efémera.

Retomando o conxunto da filmografía de Nolan resulta congruente diferenciar os proxectos impostos dende fóra daqueles xurdidos de ideas propias. Origen sitúase no segundo grupo remitindo aos primeiros traballos do seu director: a idea dos sonos superpostos pódese rastrexar na curtametraxe Doodlebug (1997); o ladrón da mente interpretado por Leonardo DiCaprio chámase Cobb, ao igual que o co-protagonista deFollowing, nese caso un ladrón de casas que aprendeu a coñecer ás persoas que rouba polas súas posesións; Cobb perdeu a súa muller en tráxicas circunstancias e enfócase en desenterrar cal é a orixe, do mesmo modo que Leonard en Memento busca o presunto asasino da súa esposa falecida... non por casualidade ambos os dous rematan encerrados nun carrusel perpetuo no que conceptos como realidade e verdade perderon o seu significado orixinal. Precisamente o problema de Origen está na raíz, é dicir, nos elementos que conforman o espazo creativo de Nolan, posto que a súa formulación evidencia as limitacións deste ao disociar completamente a parte de todo, o contido do continente. A escena final mencionada anteriormente funciona como un curtocircuíto porque a súa existencia devén na razón de ser de toda a historia: permanece a expresividade escénica pero desapareceu a densidade descritiva: o resto é irrelevante. Sensación presente, dalgún xeito, en Following, Memento, e mesmo El truco final (The Prestige, 2006), non obstante atenuada ou ata eliminada, máis alá dunhas duracións ben axustadas e xustificables, grazas á coidada escritura a varios niveis, especialmente en canto a descrición de situacións e personaxes que solidifican firmemente o conxunto, calidade baixo mínimos en Orixe. Non estraña, polo tanto, que as outras películas do director londiniense, as que corresponderían ao grupo dos encargos, practicamente non estean expostas a estes problemas de cohesión: Insomnia, unha versión dun filme islandés de igual título que non conta coa participación de Nolan no guión e que, casualidade ou non, paréceme o máis brillante que filmou; as adaptacións de Batman ben acoutadas ao contexto das historias gráficas, ás directrices de produción e ás achegas do nesas ocasións soamente escritor David S. Goyer. Pensando nisto e no feito de que Origen vén asinado soamente por Nolan, algo que non acontecía dende Memento (segundo unha historia do seu irmán Jonathan), poderíase chegar a unha conclusión errónea e apresurada, aínda que nos facilitaría moito as cousas. As súas seguintes películas tampouco nos van axudar neste sentido. Afortunadamente.

miércoles, 13 de octubre de 2010

Gattaca


TÍTULO ORIXINAL Gattaca
ANO
1997
DURACIÓN
106 min.

DIRECTOR
Andrew Niccol
GUIÓN
Andrew Niccol
MÚSICA
Michael Nyman
FOTOGRAFA
Slawomir Idziak
REPARTICIÓN
Ethan Hawke, Uma Thurman, Jude Law, Loren Dean,Alan Arkin, Gore Vidal, Xander Berkeley, Elias Koteas, Ernest Borgnine, Tony Shalhoub, Blair Underwood, Maia Rudolph
PRODUTORA
Jersey Films / Columbia Pictures
PREMIOS 1997: Nominada ao
Oscar: Mellor dirección artística
1997: Nominada ao Globo de Ouro: Mellor banda sonora orixinal
1997: Festival de
Sitges: Mellor película, mellor banda sonora
XÉNERO Ciencia ficción. Intriga | Película de culto
SINOPSE
No futuro, a maior parte dos nenos son concibidos in vitroe con técnicas de selección xenética. Vincent (Ethan Hawke) é un dos últimos nenos concibidos de modo natural, pero nace cunha deficiencia cardíaca pola cal non lle outorgan máis de trinta anos de vida. É un "non válido", alguén condenado a ocupar os postos menos gratos da sociedade. Pola contra, o seu irmán Anton recibe o mellor da carga xenética dos seus pais, o cal lle garantirá o acceso a infinidade de oportunidades. Dende neno, Vincent soña con ir ao espazo pero, pola súa condición de non válido, é consciente de que nunca poderá ser elixido faga o que faga. Durante anos exerce toda clase de traballos ata que un día contacta cun home que lle proporciona a chave para pasar á elite: adoptar a identidade de Jerome (Jude Law), un deportista válido que quedou paralítico por culpa dun accidente. Así Vincent poderá acceder á Corporación Gattaca, unha industria aeroespacial onde é seleccionado para unha misión a Titán. Para facer fronte ás constantes probas xenéticas ás que é sometido, deberá empregar intelixentemente as mostras de sangue e tecidos que Jerome lle prepara. Todo irá ben ata que o director da misión é asasinado



Gattaca' unha película que se serve da Ciencia Ficción para somerxerse nunha historia de superación, de busca de sonos, de reflexión sobre a propia identidade e aderezada, ademais, de notas de suspense, o que a converten nun fita distinta. Sobria na súa forma, intenta afastarse dos efectos visuais propios da Sci-Fi para afondar nos seus personaxes e formular, á par, un suposto científico de plena vixencia nun futuro non moi afastado (como reza o arranque do filme).

Ese arcano de lograr o ser humano perfecto, de xogar coa enxeñaría xenética para pulir os nosos defectos, que bebe directamente do espírito de
Aldous Huxley non é nada novidoso, nin estritamente orixinal. Pero é o punto de partida que toma Andrew Niccol para abordar outros temas máis profundos sobre o noso eu, sobre a unión de corpo e mente e a capacidade de superación, máis alá do que está escrito nos xenes dende que nacemos. Así, en 'Gattaca' encontramos o noso protagonista, un ser humano concibido baixo o abrigo do amor, con todas as súas virtudes e os seus defectos. Aínda que, nese futuro non moi afastado, as virtudes quedan tapadas pola preponderancia das carencias físicas que a xenética se encargou de subliñar. Especialmente porque a sociedade chegou a unha fase de deshumanización, onde a máis mínima tara física queda sinalada e relegada.

domingo, 10 de octubre de 2010

Festival de Cine de Ourense

O filme «A relixiosa portuguesa» gañou ou Festival de Cine de Ourense

A película galega «A nena que tiña unha soa orella», de Álvaro León, triunfou na sección de animación

«18 comidas», de Jorge Coira, levou galardón especial do xurado e do público, que tamén premiou «Illa Pedra»


A coprodución lusofrancesa A relixiosa portuguesa , de Eugene Green, gañou ou gran premio Calpurnia á mellor longametraxe do 15 Festivais de Cine Internacional de Ourense. Ou xurado e ou público premiaron 18 comidas , do galego Jorge Coira, filme do que ou xurado subliña a «eficacia de afrontar unha tarefa complicada». Esta cinta tamén levou unha dás dúas mencións especiais, neste caso ao repartición e equipo «pola brillantez colectiva á hora de fiar vos seus compoñentes», sinala ou xurado. A outra mención é para Tami I Ovde , coprodución serbia, norteamericana e xermana dirixida por Darko Lungulov.

Nesta edición do festival ourensán foi elixida como mellor actriz de longametraxe Kimke Desart, polo seu traballo en Lost Persons Area . Ou mellor actor é Dominic Rains, pola súa participación en The Taqwacores . Ou premio Cidade dá Coruña ao mellor guión levouno Taha Karimi, de Iraq, pola súa película Kwystani Qandi l, un orixinal tratamento de temas fronteirizos, segundo ou xurado. E ou galardón ao mellor director foi para ou coreano Zhang Lu, por Dooman river . Ou premio universitario recaeu na cinta Gagma Napiri , de George Ovashvili, de Xeorxia/Kazajstán.

En curtametraxes ou gran premio foi para Thermes , do belga Banu Akseki, mentres que ou público decidiu premiar Illa Pedra , coprodución galega e británica dirixida por Adriana Páramo. María Tasende, deste filme, levou ou galardón á mellor actriz, unha cinta que encarna a morriña e a condición de partida de moitos galegos. Ou mexicano Jorge Adrián Espíndola é ou mellor actor, por Boas intencións . E ou mellor director en curtas é ou belga Daan Van Baelen con Prediker .

Levou mención especial un traballo español, Teen age riot, de Sergi Pérez, e Tulum , do croata Dalibor Matanic.

Animación galega

Na sección de animación ou gran premio foi para a película A nena que tinga unha soa orella , do galego Álvaro León. Bob , dous alemáns Jacob Frey e Harry Fast, foi mención especial como metáfora do inalcanzable.

En novos media ou premio foi para Home , do italiano Francesco Filippi. En documentais ou mais premiado foi Veñen polo ouro, veñen por todo , dous arxentinos Pablo Dàlo e Cristian Harbaruk. Ou s británicos Mark Henderson e Kate Horne teñen ou Cidade de Vigo ao mellor director e ou público premiou Setembro do 75 , de Adolfo Dufour.

Ou premio do Eixo Atlántico gañouno este ano Passeio de domingo , filme de animación do luso José Miguel Ribeiro.


sábado, 9 de octubre de 2010

Una educación


An education
Director: Lone Scherfig
Intérpretes: Peter Sarsgaard, Alfred Molina, Rosamund Pike,Dominic Cooper, Olivia Williams, Emma Thompson, Carey Mulligan
País: Reino Unido Ano: 2009. Data de estrea: 26-02-2010
Duración: 95 min.
Xénero: Drama romántico
Valoración Fotogramas:
Por Manuel Yáñez Murillo
Ao longo da súa carreira como novelista e guionista, o británicoNick Hornby (Alta Fidelidade) demostrou posuír un talento particular á hora de capturar a efervescencia e as neuroses latentes na cultura popular. Unha calidade presente no seu guión para An Education, que substitúe os seus habituais protagonistas masculinos (obsesivos e inmaturos) por unha espelida adolescente, e que ofrece unha clarividente disección dos anhelos e temores da Inglaterra de principios dos 60. Entre o gris da clase traballadora (aínda baixo a onda expansiva da posguerra) e os tons pastel dunha burguesía tan optimista como farsante, a moza Jenny (unha espléndida Carey Mulligan) entregarase a un rebelde, doce e traumático espertar sentimental que a obrigará a tomar conciencia dos praceres e trampas do seu ámbito social.
Aos mandos da película, a danesa Lone Scherfig (Italiano para principiantes, Wilbur quérese suicidar) esfórzase por esconder o seu pasado Dogma baixo un manto de elegancia e precisión. Un exercicio de contención británica que revela a súa fraxilidade cando a directora filma París ao xeito da Nouvelle Vague. Así, o academicismo da proposta actúa como un freo sobre a arremuiñada e xenuína enerxía emocional do filme.

miércoles, 6 de octubre de 2010

Una educación


UNA EDUCACIÓN
Dirección: Lone Scherfig
Guión: Nick Hornby. Baseándose nas memorias de Lynn Barber
Repartición: Carey Mulligan, Peter Sarsgaard, Alfred Molina, Dominic Cooper, Rosamund Pike, Olivia Williams, Emma Thompson, Matthew Beard, Cara Seymour, Sally Hawkins, Amanda Fairbank-Hynes, Ellie Kendrick
Fotografía: John de Borman
Montaxe: Barney Pilling
Música: Paul Englishby
Arte: Andrew McAlpine
Produtores: Finola Dwyer, Amanda Posey
Produtores executivos: Douglas Hansen, Nick Hornby, Wendy Japhet, Jamie Laurenson, James D. Stern, David M. Thompson
Produtora: BBC Films, Wildgaze Films, Finola Dwyer Productions
Distribución: Sony Pictures






Mañá grazas ao Cineclub Poleiro, poderemos desfrutar do último traballo de Lone Sherfig, directora que se fixera famosa pola súa aportación ao movemento Dogma, creado polo director de 'Rompiendo las olas', o danés Lars Von Tryer, a interesante: 'Italiano para principiantes' e que despois desmarcándose da súa proposta inicial, filmaría 'Wilbur se quiere suicidar', proposta moi interesante e cun xiro final, que otorgaba optimismo a esta comedia dramática.
No seu último traballo, Shefirg, parece achegarse a un estilo máis clásico na filmación, otorgando importancia aos decorados, vestiario e ambientación en xeral, en 'Una educación', traballo protagonizado por Carey Mulligan e Peter Sarsgaad, historia escrita por Nick Hornby, onde se nos narra as tribulacións dunha adolescente entre os plans marcados cunha futura carreira en Oxford ou deisarxe levar polos encantos que lle propón a relación cun home maior (35 anos), descubríndolle un mundo de festas, glamour e viaxar á ansiada París.

lunes, 4 de octubre de 2010

Festival de Cine Independente de Ourense

O festival de cine de Ourense ábrese coa última fita de Tosar
Un ano máis, e xa van 15, Ourense vivirá de cine durante nove días. O Festival de Cine Independente de Ourense -ou o Ourense Film Festival (OUFF)- poñeralle esta noite a alfombra vermella ao outono cultural da cidade coa estrea da película 18 comidas do director galego Jorge Coira e na que intervén o laureado Luís Tosar. Un debut de luxo para un evento que insiste en buscar o seu espazo no moi copado mundo dos festivais cinematográficos.

Duascentas fitas -das preto de 2.000 procedentes de todo o mundo que se presentaron- de directores de medio centenar de países (entre outros, Serbia, Corea, Filipinas, Estados Unidos, Xeorxia, Arxentina, Alemaña, México, Reino Unido, Iraq e España) compiten nesta nova edición á que a política de austeridade imposta pola crise lle rabuñou un bocado de 500.000 euros do seu presuposto. A estes directores súmanse, en categorías non oficiais, outro medio centenar de profesionais que mostrarán ao público as últimas tendencias e outras cen fitas máis, entre curtametraxes e películas de animación.

Esta edición dedicarase a Rabindranath Tagore, a quen se renderá homenaxe mediante a proxección de varias fitas de temática hindú. E xunto á espiritualidade hindú, a occidental, co Camiño de Santiago como protagonista dun ciclo. Películas que abordan cuestións como o papel da muller na sociedade ou a situación de América Latina incluiranse nos ciclos conceptuais que se inauguran este ano.

domingo, 3 de octubre de 2010

El americano

Dirigida por Anton Corbijn
Con George Clooney, Thekla Reuten, Bruce Altman, más

Título original: The American
Largometraje EE.UU. . Género: Drama , Suspense
Duración: 01h45min Año de producción: 2010
Distribuidora: Universal Pictures International Spain
Sinopsis: Ack (interpretado por George Clooney) es un solitario, un auténtico maestro entre asesinos. Un trabajo en Suecia no acaba tan bien como estaba previsto para este estadounidense en el extranjero, y le deja claro a su contacto Larry (Bruce Altman) que su próxima misión será la última. Jack se traslada a Italia, donde se refugia en un pueblecito y empieza a disfrutar lejos de la muerte. Una mujer belga, Mathilde (Thekla Reuten, de Escondidos en Brujas), le comunica su próxima misión tiene que ver con la fabricación de un arma. Jack se sorprende a sí mismo trabando amistad con el cura del pueblo, el padre Benedetto (el veterano actor de teatro italiano Paolo Bonacelli) y teniendo un romance con Clara (la actriz italiana Violante Placido). Pero al salir de las sombras, puede que Jack esté tentando al destino


Crítica de Javier Ocaña
"Una película de exquisito gusto artístico e impecable puesta en escena, que sin embargo cojea en su último tercio por unas cuantas decisiones, más narrativas que estéticas, que la acaban convirtiendo en una dignísima aproximación a sus modelos, incuestionablemente 'El silencio de un hombre', de Jean-Pierre Melville, y 'Chacal', de Fred Zinnemann, pero nunca en una novedad".


Crítica de Carles Matamoros (Miradas de cine)
Paisaje sin redención
No dejan de ser curiosos los lazos que unen ciertas películas en nuestra memoria, de tal manera que, a veces, un encuadre, una mirada o un paisaje activan un recuerdo lejano y nos invitan a pensar en filmes, en imágenes, que antaño vimos y que ahora vuelven a la luz. Cuando esto ocurre, el plano en cuestión se pone en relación con los anteriores y se inscribe en nuestra genealogía particular donde los nexos visuales se producen en libertad, sin categorizaciones preestablecidas. Este tipo de conexiones personales se siguen produciendo con asiduidad, pero mucho me temo que, actualmente, los que escribimos sobre cine nos dejamos influir cada vez más por lo que les leemos a otros en la red y menos por lo que experimentamos en la sala. Tal es el mimetismo crítico que, en ocasiones, los textos se parecen mucho entre sí y, en vez de producirse un enriquecedor intercambio de impresiones online, se repiten conceptos similares hasta la saciedad.
Si revisamos, por ejemplo, lo publicado sobre El americano constataremos que un buen número de articulistas se limitan a citar a una triada infalible de autores (Melville, Antonioni y Jarmusch) que, al parecer de muchos, inspiran el segundo largo de Anton Corbijn y, a su vez, evidencian sus carencias. No seré yo el que rompa totalmente con esa unanimidad —los referentes no son descabellados, en tanto que indican por dónde van los tiros (nunca mejor dicho) en el filme—, pero sería absurdo obsesionarse en un ejercicio comparativo e ignorar que la película tiene otras lecturas posibles, alejadas de una tradición cinéfila acorde con los nombres citados. Sin ir más lejos, el realizador holandés —que, hasta hace muy poco, se ganaba únicamente la vida como fotógrafo— reconoce en varias entrevistas no haber visto demasiado cine y ser un aprendiz en el terreno. Por ello, las razonables similitudes estéticas de su trabajo con El silencio de un hombre, El reportero o Los límites del control pueden ser fruto de la casualidad: ni Corbijn aspira a jugar en la misma liga que aquellos títulos ni probablemente conoce la obra de sus autores con suficiente profundidad.
¿Qué es entonces El americano? Un thriller sosegado y sofisticado en el que el director no pretende epatar al personal con un ejercicio de estilo (aunque, en parte, su filme lo sea) sino sacar partido a un argumento muy manido (el de la novela Un caballero reservado, Martin Booth, 1990) con un notorio despoje de elementos superfluos del encuadre, cuidando al detalle la composición de cada plano. La precisa escena de acción inicial en la nieve o la detallada secuencia en la que se construye un arma son ejemplares en este sentido y marcan la diferencia, confirmando una vez más que el cómo es tan o más importante que el qué. Algo que, por cierto, ya ocurría en Control, el debut cinematográfico del realizador holandés dedicado al líder de Joy Division; un filme que, aun incluyendo varios elementos propios del biopic al uso, se ganaba al espectador gracias a la fotografía, el sonido y las medidas interpretaciones.
Este tipo de detalles se repiten, pues, en El americano, un trabajo en el que Corbijn, sin embargo, relega a un papel secundario la música (la melodía principal es más bien sutil y tiene menos peso que los efectos sonoros) y opta por apoyarse en los códigos del western, de los que se reconoce muy influenciado. No tanto porque incluya una cita directa a Sergio Leone, sino porque se afilia al género cinematográfico por excelencia desde la contemporaneidad. Quedémonos con tres imágenes ilustrativas al respecto: la llegada del forastero (George Clooney) observada con sospecha por los habitantes de un pueblo remoto, el encuentro con una prostituta (armada) en un local que bien podría pertenecer al viejo oeste, y los paseos solitarios de un forajido que parece necesitado de una redención que nunca llega. Si a todo ello le sumamos algún que otro tiroteo y varios elementos propios de una cinta de espías tenemos casi un James Bond crepuscular y vaciado, una película de acción condensada donde no hay ni buenos ni malos, ni instituciones ni corporaciones, sólo individuos en una partida en la que enamorarse es, cómo no, el mayor de los riesgos —ya saben lo mal que le fue al agente 007 cuando quiso casarse y sentar la cabeza.
En una de las secuencias iniciales del filme, el protagonista —asesino a sueldo y subministrador de armas— conduce a través de un túnel que separa la culpa de la redención, el blanco del naranja, Suecia de Italia. Logra llegar a la región montañosa de Los Abruzos dispuesto a olvidar, a resituarse, pero, tal y como les ocurría a los desorientados personajes de Genova o Escondidos en Brujas, hay algo que le persigue y que se percibe en su devenir por unas calles de aire medieval. Tanto da que sea americano (hay un par de buenos chistes sobre ello) y que, como tal, procure vivir el presente, porque no puede escapar de la historia, de Su historia. Un sacerdote se lo advierte y el paisaje nos lo confirma. Está atrapado por su pasado. Y aunque la película se vea lastrada por alguna escena inverosímil, por un par de subrayados simbólicos y por una historia de amor de escaso calado, logra transmitirnos ese estado de ánimo, esa imposible redención para un Clooney (para un cuerpo) al que veremos chocar con un entorno que no es (ni puede) ser el suyo.